Lehtësia e Islamit
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ إنَّ الحْمدَ ِللهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا وَ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا مَنْ يَهْدِهِ الله ُفَلاَ مُضِلَّ لَهُ وَ مَنْ يُضْلِل فَلاَ هَادِيَ لَهُ وَأشهَدُ أَنْ لاَ اِلَهَ اِلاَّ الله وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأشْهَدُ أَنَّ محمدا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونََ
يَاأَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَتَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا 

Falënderimi i takon All-llahut. Atë e falënderojmë dhe prej Tij falje dhe ndihmë kërkojmë. Kërkojmë mbrojtje nga All-llahu prej të këqijave të vetvetes dhe të veprave tona. Kë e udhëzon All-llahu s’ka kush e lajthit dhe kë e largon nga rruga e vërtetë, s’ka kush e udhëzon. Dëshmoj se s’ka hyjni tjetër përveç All-llahut , i Cili është Një dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i dërguar i Tij.
“O ju që keni besuar, keni frikë All-llahun me një frikë të denjë dhe mos vdisni, pos duke qenë muslimanë!” (Ali Imran: 102)
“O ju njerëz! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje dhe nga ajo krijoi palën e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe keni frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin, se All-llahu është Mbikqyrës mbi ju.” (En-Nisa:1)
“O ju besimtarë, keni frikë All-llahun dhe thuani fjalë të drejta. Ai (All-llahu) ju mundëson të bëni vepra të mira, jua shlyen mëkatet e juaja,e kush respekton All-llahun dhe të Dërguarin e Tij, ka shpëtuar me një shpëtim të madh.” (El-Ahzab:70:71)
Thënia më e vërtetë është thënia e All-llahut, kurse udhëzimi më i mirë - udhëzimi i Muhammedit sal-lall-llahu ‘alejhi ve sel-lem. Veprat më të këqia janë ato të shpikurat, çdo shpikje është bid’at dhe çdo bid’at është lajthitje, e çdo lajthitje çon në zjarr…Rezymeja e hutbes:

Islami është përmbyllje e ligjeve qiellore; synimi i lehtësimit; nocioni lehtësi dhe vështirësi; shenjat e lehtësimit në Kuran; manifestimi i lehtësimit te Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem; lehtësimi sipas principeve dhe besimit të fesë; manifestimi i lehtësimit në dispozitat fetare; synimi nga adhurimet; detyrohemi të jemi të butë në të gjitha sferat; manifestimi i lehtësimit në raportet ndërnjerëzore; shkaqet e fanatizmit, radikalizmit dhe ekstremizmit; kuptime të gabuara të lehtësimit.

Ju porosi dhe vetveten të jeni të devotshëm.

Keni frikë All-llahun, All-llahu ju mëshiroftë.

Kujdes nga shkujdesi, sepse secili njeri do të vdes e do të llogaritet. I përcjellim xhenazet, ndahemi prej tyre te varrezat, i kalb toka, kurse ne mbetemi pas tyre sikur do të jetojmë përgjithmonë. Andaj, merrni mësime, zgjohuni, sepse pas krenarisë ka poshtërim, pas jetës vdekje, e pas dynjasë ahiret. Çdo gjë ka llogari, çdo afat është i caktuar, çdo e mirë ka sevap, e çdo e keqe azab. Bëhuni gati për telashet e vdekjes, përmirësoni atë që ju ka ikur:

أَمْ حَسِبَ ٱلَّذِينَ ٱجْتَرَحُواْ ٱلسَّيّئَـٰتِ أَن نَّجْعَلَهُمْ كَٱلَّذِينَ ءامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ [الجاثية:21].

“A menduan ata, të cilët vepruan në të këqija, se në jetën e tyre dhe në vdekjen e tyre do t’i bëjmë të barabartë me ata që besuan dhe bënë vepra të mira? Sa i shëmtuar është gjykimi i tyre?”. (El-Xhathije: 21).

Musliman të nderuar!

Sheriati islam është përfundim i sheriateve, të cilin All-llahu, azze ve xhel-le, e ka sjellë për mbarë njerëzit, për mbarë botën, për meshkujt dhe femrat, për të fuqishmin dhe të dobëtin, për të pasurin dhe të varfërinë, për të shëndoshin dhe të sëmurin. Për këtë edhe ka ardhur i lehtë për ta kuptuar dhe zbatuar, vlen për mbarë njerëzit dhe të gjithë njerëzit mund ta zbatojnë. Feja islame është lehtësim pas vështirësisë, butësi pas ashpërsisë dhe ngritje e telasheve nga umeti.

Lehtësimi është synim i kësaj feje dhe veti e përgjithshme e sheriatit, ky lehtësimi vjen në lidhje me dispozitat dhe besimin e fesë, moralin dhe raportet ndër njerëzore, bazat dhe degët e fesë. Zoti ynë me begatinë dhe fisnikërinë e Tij nuk i ka ngarkuar me gjëra të vështira, nuk synon lodhjen e njerëzve, e ka zbritur fenë në bazë të principit të butësisë dhe lehtësimit.

Sheriati i All-llahut është besimdrejtë në tevhid, tolerante në vepra, andaj Atij i takon falënderimi dhe mirënjohja.

يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ ٱلْعُسْرَ [البقرة:185]

“… All-llahu me këtë dëshiron lehtësim për ju, e nuk dëshiron vështirësim për ju…”. (El-Bekare: 185).

يُرِيدُ ٱللَّهُ أَن يُخَفّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ ٱلإِنسَـٰنُ ضَعِيفاً [النساء:28]

“All-llahu dëshiron t’ju lehtësoj (dispozitat), e megjithatë njeriu është i paaftë (për t’u përballuar epsheve)”. (En-Nisa: 28).

هُوَ ٱجْتَبَـٰكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكمْ فِى ٱلدّينِ مِنْ حَرَجٍ مّلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرٰهِيمَ هُوَ سَمَّـٰكُمُ ٱلْمُسْلِمِينَ [الحج:78].

“… Ai ju zgjodhi ju (ju përcaktoi për të luftuar për rrugën e Tij) dhe nuk ju obligoi në fé me ndonjë vështirësi, në fenë e babait tuaj, Ibrahimit. Ai edhe më parë, e edhe ky (Kur’an) ju quajti myslimanë, …”. (El-Haxh: 78).

Dispozitat e sheriatit gdhendin tek besimtari tolerancën dhe largimin nga spitullimi dhe stërngarkimi, varshmërinë e ngushtë nga All-llahu, mëshira dhe falja e tij.

لاَ يُكَلّفُ ٱللَّهُ نَفْساً إِلاَّ مَا ءاتَاهَا سَيَجْعَلُ ٱللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً [الطلاق:7].

“… All-llahu nuk ngarkon askënd, vetëm aq sa i ka dhënë; mirëpo pas vështirësisë All-llahu sjell çlirim (begati)”. (Et-Talak: 7).

Lehtësim është çdo vepër e cila nuk e lodh njeriun, kurse vështirësi çdo vepër e cila e lodh dhe dëmton njeriun.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë:

((إن هذا الدين يسر، فأوغلوا فيه برفق))

“Kjo fe është e lehtë, hyni në te butë”. (Ahmed, hasen).

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem thotë:

((إن خير دينكم أيسرُه، إن خير دينكم أيسره، إن خير دينكم أيسره)) قالها ثلاثاً

“Feja më e mirë është më e lehta. Feja më e mirë është më e lehta. Feja më e mirë është më e lehta”. (Ahmed, hasen).

Musliman të nderuar!

Shenjat dhe manifestimet e lehtësimit shihen qartë në Librin Fisnik dhe personalitetin e Muhamedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, edhe atë në bazat dhe degët e fesë.

Sa i përket Kuranit, All-llahu, azze ve xhel-le, e ka lehtësuar leximin, kuptimin, analizën dhe meditimin.

وَلَقَدْ يَسَّرْنَا ٱلْقُرْءانَ لِلذّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ [القمر:17]

“Ne Kur’anin e bëmë të lehtë për mësim, po a ka ndokush që merr mësim?”. (El-Kamer: 17).

فَإِنَّمَا يَسَّرْنَـٰهُ بِلَسَانِكَ لِتُبَشّرَ بِهِ ٱلْمُتَّقِينَ وَتُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُّدّاً [مريم:97].

“Ne e bëmë atë (Kur’anin) të lehtë me gjuhën tënde vetëm që me të t’i përgëzosh të devotshmit, dhe me të t’i tërheqish vërejtjen një populli që është kryeneç”. (Merjem: 97).

Libri i All-llahut është i lehtë për ta futur në kujtesë, e perceptojnë mendjet, i nënshtrohen zemrat, kënaqen veshët me dëgjimin e tij dhe aspak nuk lodhen edhe pse në te ka sekrete dhe dije të imta të veçanta për dijetarët e thelluar në dije.

Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, All-llahu, azze ve xhel-le, e ka dërguar mëshirë për mbarë botën, ai është i mëshirshëm dhe i butë ndaj besimtarëve, kujdeset për ta, i dhemb ajo që i rëndon dhe u sjell vështirësi, ua largon prangat dhe përkufizimet që i kanë patë më herët.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë:

((إن الله لم يبعثني معنّتاً ولا متعنِّتاً، ولكن بعثني معلّماً ميسِّراً)).

“All-llahu nuk më ka dërguar të rënduar dhe fanatik, por më ka dërguar mësues dhe lehtësues”. (Buhariu dhe Muslimi).

Ky Pejgamber ka thënë për veten e tij:

((أما إني أصوم وأفطر، وأقوم وأرقد، وآكل اللحم، وأتزوج النساء، فمن رغب عن سنتي فليس مني)).

“Unë agjëroj dhe ha, falem natën dhe flejë dhe martohem me gra, andaj ai që largohet nga syneti im nuk është prej meje”. (Buhariu dhe Muslimi).

Sa i përket bazave të fesë dhe çështjeve të besimit, kërkesat e tyre janë të lehta dhe të qarta, siç është besimi në All-llahun, në ditën e mbrëmë, në caktimin e All-llahut për të mirë e për të keqe. Argumentet për këtë gjë janë të qarta, mjafton të shikojmë qiellin dhe tokën, e krijesat tjera, mjafton të shëtitmi anë a mbanë rruzullit tokësor e të marrim mësim nga popujt e mëhershëm, duke ndjekur hapat e muslimanëve të parë, të cilët nuk stërngrakoheshin me gjëra të kota e as që merreshin me parashtrimin e pyetjeve të shumta e as me divergjencat e ndryshme.

Abdullah ibën Mesudi, radijallahu anhu, thotë:

(إياكم والتنطع، إياكم والتعمّق، وعليكم بالعتيق)

“Kujdes nga fanatizmi dhe teprimi, e kapuni për fenë e vjetër”. (Daremiu).

Feja e vjetër, domethënë, feja në të cilën na la Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem dhe në të cilën ishin shokët e tij të ngushtë. Kjo fe është e lehtë dhe larg fanatizmit, spitullimit, ekstremizmit dhe stërngarkimit.

Sa i përket dispozitave të sheriatit edhe ato kanë parasysh gjendjen e njerëzve dhe situatat e tyre, e dallojnë varshmërish me gjendjen e tyre duke patë në konsideratë a janë të shëndoshë a të sëmurë, vendas apo udhëtar, janë në zor apo jo. Adhurimi më i madh dhe më i rëndësishëm pas tevhidit është namazi. Kohët namazit kanë të bëjnë me agimin e mëngjesit, lindjen, hijen dhe perëndimin e diellit. Mes lindjes dhe perëndimit është kibleja. Nëse uji arrin dy kut atë nuk e ndytë asgjë. Nëse e ka vështirë ta përdor ujin, përdor tejemumin. Muslimani falet në këmbë e nëse nuk mundet në këmbë, atëherë falet ulur, e nëse nuk mundet as ulur, atëherë falet i shtrirë, sepse:

لاَ يُكَلّفُ ٱللَّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا [البقرة:286]

“… All-llahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij,…”. (El-Bekare: 286).

Kur ka nevojë bën bashkimin e dy namazeve, drekën me iqindinë dhe akshamin me jacinë. Kur të është udhëtar namazin prej katër rekateve e shkurton në dy rekate.

Një herë i treguan Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, për një grua e cila shumë falte namaz, kurse Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, u përgjigj:

((مَهْ، عليكم بما تطيقون، فوالله لا يملّ الله حتى تملّوا))

“Kujdes! Merrni përsipër veprat që mund ti realizoni. Pasha All-llahun, All-llahu nuk mërzitet derisa nuk mërziteni ju”. (Buhariu dhe Muslimi).

Ai që del si imam para njerëzve le të falet lehtë, sepse pas tij falet ai që është i sëmurë, i dobët dhe ai që ka punë.

Agjërimi kërkohet vetëm nga ai që është i shëndosh dhe vendas, kurse për atë që është i sëmurë dhe udhëtar ka lehtësim:

فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مّنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ ٱلْعُسْرَ [البقرة:185]

“… E kush e përjeton prej jush këtë muaj le të agjërojë, ndërsa kush është i sëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aq ditë nga ditët e mëvonshme. All-llahu me këtë dëshiron lehtësim për ju, e nuk dëshiron vështirësim për ju…”. (El-Bekare: 185).

Zeqati, haxhi dhe xhihadi janë obligim vetëm për ata që kanë mundësi. Haxhi, therja e kurbanit dhe bajrami bëhen së bashku me muslimanët.

Për gruan ka dispozita të veçanta që i përshtaten natyrës së sajë.

Lapsi nuk i regjistron veprat e të çmendurit, fëmijës, atij që është në gjumë, atij që gabimisht dhe në haresë e bën një vepër dhe atij që detyrohet ta bëjë ndonjë vepër.

Në origjinë çdo vepër është e lejuar dhe e pastër, vështirësia e sjell lehtësimin.

فَمَنِ ٱضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ [البقرة:173]

“… E kush shtrëngohet (të hajë nga këto) duke mos pasur për qëllim shijen dhe duke mos e tepruar, për të nuk është mëkat…”. (El-Bekare: 173).

E keqja regjistrohet si një e keqe ose ia fal All-llahu, kurse e mira regjistrohet dhjetëfish e ma shumë.

Qëllimi i adhurimeve dhe veprave të mira është orientimi i shpirtit dhe ruajtja e tij nga devijimi dhe lakimi, e nuk është qëllimi numërimi e regjistrimi i tyre. Muslimani duhet të përpiqet dhe mundohet mesatarisht ti kryej detyrat dhe obligimet, nëse përqendron në rrugën e drejtë fiton.

Stabiliteti në fe arrihet me një sasi të lehtë të veprave të mira, të cilat e zgjojnë dhe i japin kënaqësi në adhurime, sepse kur njeriu futet në vështirësi dhe vepra të mërzitshme e humbë kënaqësinë e adhurimit dhe largohet nga shtytësit e frikërespektit. Sheriati na ka caktuar adhurime dhe vepra të mira të cilat natyrisht i pranon shpirti, madje e zgjerojnë gjoksin dhe gëzohen me to, sikurse është gëzimi me dy bajramet e në ditën e xhuma, ku lahemi, stolisemi e zbukurohemi me rroba të bukura dhe parfumohemi me parfume të këndshme, ne dhe xhamitë tona, e këndojmë Kuranin dhe e zbukurojmë zërin gjatë leximit të tij dhe gjatë thirrjes së ezanit.

يَـٰبَنِى ءادَمَ خُذُواْ زِينَتَكُمْ عِندَ كُلّ مَسْجِدٍ وكُلُواْ وَٱشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ ٱلْمُسْرِفِينَ قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ ٱللَّهِ ٱلَّتِى أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالْطَّيِّبَـٰتِ مِنَ ٱلرّزْقِ قُلْ هِى لِلَّذِينَ ءامَنُواْ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ ٱلْقِيَـٰمَةِ [الأعراف:31، 32].

“O bijtë e Ademit, vishuni bukur për çdo namaz (lutje), hani dhe pini e mos e teproni, pse Ai (All-llahu) nuk i do ata që e teprojnë (shkapërderdhin). Thuaj: “Kush i ndaloi bukuritë dhe ushqimet e mira që All-llahu i krijoi për robtë e vet?” Thuaj: “Ato janë në këtë botë për ata që besuan, e në ditën e Kijametit janë të posaçme për ta. Kështu ia sqarojmë argumentet një populli që kupton”. (El-A’raf: 31- 32).

Musliman!

Muslimanët duhet të marrin rrugën e butësisë, përdëllesës dhe lehtësimit në të gjitha çështjet, pa lajka, pa bërë qejf e as neveri kundrejt të vërtetës dhe rrugës së drejtë. Lehtësoni në arsimim, edukim dhe thirrje në fe të All-llahut, silluni butë ndaj nxënësve dhe atyre që i thirrni.

Musai, alejhisselam, i ka thënë njeriut të mirë:

هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَىٰ أَن تُعَلّمَنِ مِمَّا عُلّمْتَ رُشْداً [الكهف:66]

“…A pranon të vijë me ty, që të më mësosh nga ajo që je i mësuar (i dhuruar) ti: dituri të drejtë e të vërtetë?”. (El-Kehf: 66).

لاَ تُؤَاخِذْنِى بِمَا نَسِيتُ وَلاَ تُرْهِقْنِى مِنْ أَمْرِى عُسْراً [الكهف:72].

Pastaj i tha:

“…A nuk të thashë se nuk do të mund të kesh durim me mua?”. (El-Kehf: 72).

Lehtë tregoni detyrat e njerëzve, mos i ngarkoni me gjëra të rënda, përgëzoni e mos largoni, lehtësoni e mos vështirësoni, sepse çdo kund ku është butësia aty është edhe bukuria, kurse çdo kund ku mundon butësia aty është shëmtia.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë:

((حُرِّم على النار كل هيّنِ ليّن سهل قريب من الناس))[9].

“I ndalohet zjarrit të djeg secilin njeri të lehtë, të butë, të shoqërueshëm dhe të afërt me njerëzit”. (Sahih, Tirmidhiu).

Dijetarët, All-llahu u dhashtë sukses, duhet të kujdesen për këtë princip gjatë dhënies së fetvave, duhet të kanë parasysh gjendjen e atyre që pyesin dhe duhet t’i largojnë nga pozitat e vështira, normalisht duke mos injoruar të vërtetën dhe të saktën.

Rufjan Theuriu, rahimehullah, thotë:

“إنما العلم عند الرخصة عن ثِقة، أما التشديد فيحسنه كلُّ أحد”

“Dija është lehtësimi që të vjen nga njeriu i besueshëm, sepse vështirësimin e zoton secili”. (shiko Ibën AbduleBerin në Temhid).

Ibrahim Nehaiu, rahimehullah, thotë:

“إذا تخالجك أمران فظُنّ أحبَّهما إلى الله أيسرَهما”

“Kur të vërsulen dy gjëra, mendo se më e dashura te All-llahu është më e lehta”.

Kurse Shabiu, rahimehullah, thotë:

“إذا اختلف عليك أمران فإن أيسرهما أقربُهما إلى الله”

“Nëse ke mëdyshje mbi dy gjëra, dije se më e lehta është më afër te All-llahu”.

All-llahu, subhanehu ve teala, thotë:

يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ ٱلْعُسْرَ [البقرة:185]”.

“… All-llahu me këtë dëshiron lehtësim për ju, e nuk dëshiron vështirësim për ju…”. (El-Bekare: 185).

Ai që hip në minber e merr kryet e kuvendit duhet të flet me butësi, të këshillon me urtësi e tu ndihmon njerëzve të kenë mendim të mirë për Zotin e tyre.

Feja më e mirë është ajo e lehta. Sjellja e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, me beduinin i cili urinosi në xhami është shembull për këtë gjë.

U tha shokëve të tij në lidhje me këtë rast:

((لا تزرموه ـ أي: لا تقعطوا عليه بوله ـ، إنما بُعثتم ميسرين))[11]

“Mos e ndërpre, sepse jeni dërguar të lehtësoni”. (Buhariu dhe Muslimi).

Kjo është mëshirë gjatë thirrjes, fuqi gjatë argumentimit, sinqeritet gjatë këshillës dhe mirësi gjatë porosisë.

Musliman të nderuar!

I tërë sheriati i All-llahut është lehtësim dhe tolerancë. Mejdanet e lehtësimit nuk mund të numërohen. Sidomos në kapitullin e marrëdhënieve ndër njerëzore aty më së shumti del në shesh dhe më shumë kërkohet, andaj, All-llahu ju mëshiroftë, jeni të lehtë në kërkesat financiare gjatë përcaktimit të dhuratave martesore, mehrit, shpenzimit për familjen, kërkimin e borxhit, të drejtave, jepuni afat borxhlive, sepse ai që i lehtëson një borxhliut në dynja ia lehtëson All-llahu atij në dynja e ahiret, kurse ai që ia largon një brengë muslimanit, All-llahu i largon atij brengat e ditës së Kijametit, e ai që i mbulon muslimanit një të metë, All-llahu e mbulon në dynja e ahiret.

Lehtësoni punëtorëve, argatëve, nëpunësve, shërbëtorëve, e mos i angazhoni sa nuk munden, e nëse i angazhoni, atëherë ndihmojuni.

Paria, udhëheqësi, prindërit, burrat dhe secili që ka ndonjë përgjegjësi duhet të sillet butë ndaj atyre që i ka nën udhëheqjen e tij, të jetë i drejtë dhe tua fal, sepse kështu na mëson All-llahu, azze ve xhel-le, duke thënë:

وليعفُ وليصفحْ، أَلاَ تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ ٱللَّهُ لَكُمْ [النور:22]

“… po le t’ua falin (gabimin) dhe mos t’ua zënë për të madhe. A nuk dëshironi që All-llahu t’u falë ju?” (En-Nur: 22).

Të keqen kthejeni me të mirë, kurse nëse do të respektohesh urdhëro gjëra që mund të zbatohen, mos largo e as mos vështirëso, sepse:

وَلَوْ كُنْتَ فَظّاً غَلِيظَ ٱلْقَلْبِ لاَنْفَضُّواْ مِنْ حَوْلِكَ فَٱعْفُ عَنْهُمْ وَٱسْتَغْفِرْ لَهُمْ [آل عمران:159]

“… e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falju atyre dhe kërko ndjesë për ta, …”. (Ali Imran: 159).

Mos i llogarisni rrëshqitjet, pranoni arsyetimet, shikoni mes gishtave dhe pranoni njerëzit si të mirë.

Mundohuni tu përmbaheni këtyre rregullave me aq sa mundeni dhe përgëzoni, sepse All-llahu, tebareke ve teala, thotë:

لاَ يُكَلّفُ ٱللَّهُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا ٱكْتَسَبَتْ رَبَّنَا لاَ تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلاَ تُحَمّلْنَا مَا لاَ طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَٱعْفُ عَنَّا وَٱغْفِرْ لَنَا وَٱرْحَمْنَا أَنتَ مَوْلَـٰنَا فَٱنْصُرْنَا عَلَى ٱلْقَوْمِ ٱلْكَـٰفِرِينَ [البقرة:286].

“All-llahu nuk e obligon asnjë njeri përtej mundësisë së tij, atij (njeriut) i takon ajo që e fitoi dhe atij i bie ajo (e keqe) që e meritoi. “Zoti ynë, mos na dëno nëse harrojmë ose gabojmë! Zoti ynë, mos na ngarko neve barrë të rëndë siç i ngarkove ata që ishin para nesh! Zoti ynë, mos na ngarko me atë për të cilën ne nuk kemi fuqi! Na i shlyej mëkatet, na i mbulo të këqijat, na mëshiro. Ti je mbrojtësi ynë, na ndihmo kundër popullit pabesimtar!” (El-Bekare: 286).

Na bëftë dobi Kurani Fisnik dhe udhëzimi i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. E them këtë që dëgjuat dhe kërkoj falje te All-llahu për mua, për ju dhe për mbarë muslimanët për çdo mëkat dhe gabim, andaj edhe ju kërkoni falje prej Tij, sepse Ai është Falës dhe i Mëshirshëm.

II

E falënderojmë All-llahun, i cili e thotë të vërtetën dhe udhëzon në rrugë të drejtë. Atë e falënderoj dhe Ai më mjafton, sepse mbështetësi më i mirë është Ai.

Dëshmoj dhe deklaroj se nuk ka kush meriton të adhurohet përpos All-llahut, i cili është Një, pa ortak dhe rival dhe dëshmoj se zotëria dhe Pejgamberi ynë, Muhammedi, është rob dhe i dërguari i All-llahut, i cili ka sjellë lehtësimin, butësinë dhe përdëllesën. Paqja dhe lavdi qofshin për te, familjen e shokët e tij, të cilët ishin të udhëzuar, të devotshëm dhe të vlefshëm dhe pasuesit e tyre në mënyrë më të mirë deri në Ditën e Kijametit.

Vështirësimi, ngarkimi, fanatizmi dhe radikalizmi vjen nga mungesa e dijeve të thella dhe të mëdha të fesë, mos njohja e objektivave të sheriatit dhe synimeve të fesë. Kësaj mund ti bashkëngjitet edhe epshi i njeriut.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë:

((ولن يشادَّ الدين أحدٌ إلا غلبه، فأوغلوا فيه برفق))

“Çdo kush që do ta shtrëngon fenë, ajo do ta mundë atë, andaj hyni në te butë”. (Buhariu).

Ibën Muniri, rahimehullah, duke e komentuar këtë hadith thotë:

“Në këtë hadith kemi shenjë të pejgamberisë së Muhammedit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, sepse e kemi parë ne dhe ata që kanë qenë para nesh se secili njeri ekstremist në fe është larguar nga feja. Kjo asesi nuk domethënë kërkimin e më të mirës dhe më të plotës në fe, sepse këto gjëra janë të lavdëruara, por ka për qëllim ndalimin e teprimit i cili e mërzit njeriun dhe teprimin në vepra vullnetare, i cili e shpien në braktisjen e më të mirës”. (shiko: “Fet’hul-Bari”).

Pa dyshim se prej shenjave të mungesës së kuptimit të fesë është edhe angazhimi i disa njerëzve dhe preokupimi me disa çështje dhe dispozita sekondare të fesë që kanë të bëjnë me adhurimet, kurse neglizhojnë dhe shpërfillin mëkate të mëdha dhe të njohura si të tilla te krejt, sikurse është Tibeti, bartja e fjalëve, shpifja, zilia, hulumtimi i gabimeve të tjerëve, kurthet ndaj atyre që u kundërvihen, ngrënia e pasurisë së njerëzve pa të drejtë, etj.

Musliman të nderuar!

Thirrja në lehtësim dhe vërejtja ndaj vështirësimit nuk domethënë thirrje në liberalizim total në çështjet e fesë, qoftë ajo që ka të bëjë me besimin, dispozitat apo moralin, apo ç’veshje totale nga dispozitat e islamit dhe mungesë e kontributit për përhapjen e fesë dhe ngadhënjimin e të vërtetës.

Nuk është lehtësim shpërfillja e edukimit të djemve dhe vajzave, braktisja e tyre në kthetrat e rrymave të ndryshme afetare dhe nihiliste, largimi i tyre nga mësimet e fesë, ose dhënia pas degjenerimit moral dhe pasionit me pretekst të civilizimit dhe mos komplikimit të gjërave.

Nuk është lehtësim kur dikush e paraqet tolerancën e islamit para armiqve të islamit kurse vet është i ç’veshur nga çdo rregull i Islamit e nga ana tjetër është maksimalisht i ashpër ndaj njerëzve të devotshëm dhe fetar, madje pretendimin e lehtësimit e shfrytëzojnë si mjet për luftë kundër njerëzve fetar, pengimin e thirrjes në fe dhe bllokimin e të vërtetës me pretekst të përputhjen me kohën dhe ndryshimet e shekullit.

Keni frikë All-llahun, lehtësoni e mos vështirësoni, jeni të matur dhe mesatar, e do t’ia arrini qëllimit.

Dërgoni salavate dhe selame Pejgamberit, i cili është sihariqdhënës, llambë ndriçuese dhe mëshirë e dhuruar për mbarë botën, sepse kështu ju ka urdhëruar Zoti juaj, duke thënë:

إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَـٰئِكَـتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِىّ يٰأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيْهِ وَسَلّمُواْ تَسْلِيماً [الأحزاب:56].

“Është e vërtetë se All-llahu dhe engjëjt e Tij me madhërim e mëshirojnë Pejgamberin. O ju që keni besuar, madhërojeni pra atë (duke rënë salavatë) dhe përshëndeteni me selam”. (El-Ahzab: 56).

Paqja dhe lavdi qofshin mbi robin dhe të dërguarin Tënd, Muhammedin, familjen e tij të pastër dhe shokët e tij fisnik. Amin! Merre shpërblimin e agjërimit dy herë! Jemi në prag të muajit të bekuar të Ramazanit. Megjithëse kanë mbetur edhe pak ditë për të parë Hënën e Re, përgatitjet veç më kanë filluar për të pritur këtë mik të madh dhe të dashur. Era e lehtë dhe fisnikëruese e këtij muaji ka filluar t’i lëshojë krahët e saj mbi besimtarët, që t’i bëjë më të devotshëm dhe më bujarë. Melekët zbresin në tokë, shejtanët prangosen, dyert e Xhennetit hapen kurse dyert e Xhehennemit mbyllen. Lëshohet një zë nga qielli, zë të cilin e dëgjon zemra e besimtarit, dhe thotë: O ti që do të mirën, nxito kah ato! O ti që e do të keqen, ndalu!

Vepra më madhështore që ngriti prestigjin dhe vlerën e këtij muaji ishte zbritja e Kur’anit: “Muaji i Ramazanit është ai, në të cilin ka zbritur Kur’ani, që është udhërrëfyes për njerëzit, plot me shenja të qarta për rrugën e drejtë dhe dallues (i së mirës nga e keqja)”. (Bekare, 185)

Në bazë të kësaj ndodhie, muaji i Ramazanit quhet edhe muaj i Kur’anit. Ditët e tij nuk guxon të na kalojnë pa lexuar fjalët, këshillat dhe udhëzimet e tij. Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e All-llahut qofshin mbi të, çdo Ramazan e lexonte tërë Kur’anin para Xhibrilit, kurse vitin e fundit të jetës së tij e lexoi dy herë. Kjo gjë mbeti traditë të cilën e ndoqën njerëzit e mirë.

Prej adhurimeve më madhështore që kryhen në këtë muaj është dhënia e iftareve. Për këtë vepër na foli vetë i Dërguari i All-llahut, i cili na stimuloi duke përmendur shpërblimin e madh të All-llahut. Ai tha: “Kush i jep iftar një agjëruesit, fiton të mira sa ai, pa iu pakësuar (agjëruesit) shpërblimi”. (Tirmidhiu, Ibën Maxhe, hadithi është i vërtetë)

Shpirti i besimtarit fisnikërohet edhe më tepër në këtë muaj, jeton me fjalët e All-llahut dhe Pejgamberit, bëhet i zellshëm dhe i dobishëm për të tjerët. Ai është i vetëdijshëm se All-llahu i Madhëruar ia kompenson shpenzuesit “e çka do që t’u jepni të tjerëve nga pasuria, ajo do t’u kompensohet në mënyrë të plotë duke mos u dëmtuar ju”. (Bekare, 272), siç është përmenduar edhe në hadith: “Shpenzo që të shpenzoj për ty”. Po ashtu Pejgamberi, lavdërimi dhe shpëtimi i All-llahut qoftë mbi të, thotë: “Derisa një njeri ecte ne një hapësirë, dëgjoi një zë që vinte nga një re: ujite kopshtin e filanit, pastaj ajo re lëvizi derisa lëshoi ujin mbi një tokë të djegur nga nxehtësia dhe ja, kur pashë ujin të mbledhur në një gropë. Ky njeri përcolli renë dhe kur arriti te vendi në të cilin ishte lëshuar uji pa një njeri i cili po mundohej të depozitoj ujin dhe i tha: O rob i All-llahut, si e ke emrin? Ai ia përmendi emrin që e kishte dëgjuar prej resë, pastaj i tha: Përse më pyet për emrin tim? Iu përgjigj: unë dëgjova një zë në renë e cila e lëshoi ujin, thoshte: Ujite kopshtin e filanit duke përmendur emrin tënd, për këtë dëshiroj të dij se ç’vepron me këtë kopsht? U përgjigj: Pra, pasi e kërkove këtë gjë po të tregoj se prodhimin që fitoj nga kjo tokë, një të tretën e saj e jap lëmoshë, me një të tretën ushqehem unë dhe familja ime, kurse një të tretën e kthej përsëri në këtë tokë”. (Transmeton Muslimi)

All-llahu, subhanehu ve teala, ia shumëfishon pasurinë shpenzuesit: “Shembulli i pasurisë së atyre që e japin në rrugën e All-llahut është si një kokërr prej të cilës mbijnë shtatë kallinj, ndërsa në secilin kalli ka nga njëqind kokrra. All-llahu ia shumëfishon (shpërblimin) atij që dëshiron, All-llahu është Bujar i Madh, i di qëllimet”. (Bekare, 261)

Shpenzuesi shpreh frikën e tij prej zjarrit të Xhehennemit: “Frikojuni prej zjarrit qoftë edhe me gjysmë hurme”. (Transmeton Buhariu)

Gjëja më e mirë më të cilën njeriu mjekohet është lëmosha: “Mjekoni të sëmurit tuaj me lëmoshë”. (Transmeton Bejhakiu)

Shpenzimi i pasurisë është mbrojtje e saj: “Mbroni pasuritë tuaja me zekat”. (Transmeton Bejhakiu)

Bujaria është prej cilësive më të lavdëruara tek All-llahu, subhanehu ve teala, “All-llahu është i Mirë dhe e do të mirën, i Pastër dhe e do pastërtinë, Bujar dhe e do bujarinë”. (Transmeton Tirmidhiu i cili thotë: ky hadith është garib, kurse Halid ibën Iljas është i dobët)

Dora e cila jep është më e mirë se dora e cila merr: “Dora e lartë është më e mirë se dora e poshtme”. (Transmeton Muslimi)

Ai që i jep tridhjetë iftare i dyfishohen të mirat në këtë muaj. Këtë shans të madh të parët tanë e shfrytëzonin në mënyrë më të mirë. Ata e dinin vlerën e shpërndarjes së ushqimit sidomos në muajin e Ramazanit. Njëri prej tyre kishte thënë: “T’i thërras dhjetë shokë të mi për të ngrënë një ushqim që ua ka ëndja është më e dashur për mua se sa t’i liroj dhjetë robër”.

Ebu Sivar Adeviu thotë: “Ishin disa burra të fisit Adij që kurrë nuk bënin iftar të vetëm. Nëse gjenin ndonjë që do të ushqehej me ta e bënin atë, e nëse jo, merrnin ushqimin me vete dhe dilnin në xhami”.

Si rrjedhojë e këtij ibadeti dalin shumë ibadete tjera, siç janë: dashuria mes dhuruesit të iftareve dhe agjëruesve, pastaj kjo gjë me lejen e All-llahut bëhet shkak për të hyrë në Xhennet, siç ka thënë Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e All-llahut qoftë mbi të: “Nuk do të hyni në Xhennet deri sa të besoni, e nuk keni besuar përderisa të duheni mes vete”. (Muslimi) Muaji Shaban – Rregulla dhe dispozita Falënderojmë All-llahun, i Cili na e ka plotësuar fenë, na i ka plotësuar dhuntitë, kurse paqa dhe bekimi qofshin mbi Pejgamberin, Muhammed, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, Pejgamberi i mëshirës dhe teubes.

Shaban është emër i muajit (të tetë të kalendarit lunar), kështu është emërtuar sepse arabët shpërndaheshin për të kërkuar ujë, ose sipas disave për shkak të shpërndarjes nëpër shpella, e sipas të tretëve për shkak se gjendet mes muajit Rexheb dhe Ramazan. Shumësi i këtij emri është Shabanat ose Sheabiin.

Duke e analizuar sunnetin dhe hadithet e të Dërguarit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, do të mësojmë për disa vepra me të cilat i Dërguari e veçonte këtë muaj prej të cilave më i potencur ishte:

Agjërimi në muajin Shaban

Aisheja, radijall-llahu anha, thotë: “Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, agjëronte sa që mendonim se aspak nuk është duke ngrënë, dhe nuk agjëronte sa që thonim se aspak nuk agjëronte. Nuk e kam parë Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke agjëruar një muaj të plotë përveç Ramazanit, kurse më së shumti e kam parë duke agjëruar në muajin Shaban”. (Buhariu dhe Muslimi). Në transmetimin tjetër të Muslimit qëndron: “E agjëronte gjithë Shabanin, përveç një pjesës së vogël”.

Një grup i dijetarëve, prej tyre është edhe Abdull-llah ibën Mubareku, kanë anuar nga mendimi se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kurrë nuk e ka plotësuar muajin e Shabanit me agjërim, por e ka agjëruar pjesën më të madhe. Këtë mendim e përforcon hadithi të cilin e transmeton Muslimi nga Aisheja, radijall-llahu anha, ku thotë: “Nuk di se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka agjëruar muaj të plotë përveç Ramazanit”, ose në transmetimin tjetër: “nuk e kam parë duke agjëruar një muaj të plotë prej ditës që ka ardhur në Medinë, në përjashtim të Ramazanit”.

Kurse Ibën Abbasi, radijall-llahu anhu, thotë: “Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nuk ka agjëruar asnjë muaj të plotë përveç Ramazanit”. (Buhariu dhe Muslimi). Andaj Ibën Abbasi, radijall-llahu anhu, e urente të agjëron muaj të plotë përveç Ramazanit.

Ibën Haxheri, rahimehull-llah, thotë: “Agjërimi i tij vullnetar ishte më i shumtë në muajin e Shabanit sesa në muajtë tjerë. Ai agjëronte pjesën më të madhe të Shabanit”.

Usame ibën Zejdi, radijall-llahu anhu, thotë: i thashë Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: të shoh që më së shumti je duke e agjëruar muajin e Shabanit? Mu përgjegj: ky është muaji që njerëzit e neglizhojnë, sepse gjendet mes Rexhebit dhe Ramazanit. Ky është muaji që ngriten veprat te Zoti i botëve, kurse unë dëshiroj që të më ngriten veprat duke qenë agjërueshëm”. (Transmeton Nesaiu. Shiko: “Sahihut-Tergibi vet-Terhibi”, të Shejh Albanit, rahimehull-llah, fq. 425). Kurse në transmetimin e Ebu Davudit, Aisheja, radijall-llahu anha, thotë: “Muaji më i dashur për ta agjëruar Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ishte muaji Shaban, pastaj e vazhdonte me muajin Ramazan”. (Shejh Albani, rahimehull-llah, thotë se ky hadith është i vërtetë. Shiko: “Sahih Sunen Ebi Davud”, 2/461).

Ibën Rexhebi, rahimehull-llah, thotë: “agjërimi i muajit Shaban është më i vlefshëm se agjërimi i muajve të shenjtë, kurse agjërimi më i mirë vullnetar është ai që është më afër Ramazanit, qoftë para ose mbrapa, ashtu sikurse namazet vullnetare me farzet, ato që falen para edhe ato që falen mbrapa, domethënë i plotësojnë mangësitë e farzeve. E njëjta gjë vlen edhe për agjërimin. Pastaj ashtu sikurse që sunetet e rregullta janë më të vlefshme sesa namazi vullnetar, ashtu edhe agjërimi para Ramazanit dhe pas është më i mirë sesa ai që është më larg.

Fjala e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: “Shabani është muaj që e neglizhojnë njerëzit sepse gjendet mes Rexhebit dhe Ramazanit”, domethënë se pasi që kufizohet me dy muaj të mëdhenj, muaji i shenjtë dhe muaji i agjërimit, njerëzit angazhohen nga ky muaj, andaj bëhet i neglizhuar. Shumica e njerëzve mendojnë se agjërimi i Rexhebit është më i vlefshëm se agjërimi i muajit Shaban, sepse muaji Rexheb është muaji i shenjtë, mirëpo kjo nuk është e saktë.

Në hadithin e lartëpërmendur tregohet se mundet disa kohëra, vende ose persona të njihen si më të vlefshëm edhe pse gjinden kohëra, vende ose persona që janë më te vlefshëm se to.

Në këtë hadith gjithashtu ka argument se është e pëlqyeshme që të shfrytëzohen me ibadet kohërat që i neglizhojnë njerëzit. Për këtë disa nga selefi (muslimanët e parë) e shfrytëzonin kohën mes Jacisë dhe Akshamit me ibadet, sepse shumica e njerëzve janë neglizhent nga ibadeti në këtë kohë. E njejta vlenë edhe për përmendjen e All-llahut, subhanehu ve teala, në treg, sepse e përmendin All-llahun në vend të neglizhencës dhe mes neglizhentëve. Të shfrytëzosh me ibadete kohën që zakonisht njerëzit e neglizhojnë, ka shumë dobi, prej tyre janë:

Dobitë e adhurimeve në kohëra që i neglizhojnë njerëzit:

- Më lehtë e ke ta fshehësh këtë ibadet, kurse te veprat vullnetare fshehja e tyre është më i mirë. Sidomos agjërimi, i cili është ibadet i fshehur me robit dhe Zotit të vet, për këtë edhe është thënë se në te nuk ka mundësi të ketë rija, syfaqësi. Ka pasur njerëz nga selefi që kanë agjëruar me vite, askush nuk e ka ditur. Kur ka dalur nga shtëpia për në treg ka marrë me vete bukën, rrugës i jepte ato sadaka, kurse ai vet agjëronte. Kështu, familja e tij mendonte se ka ngrënë bukën, kurse njerëzit e tregut mendoni se ka ngrënë në shtëpi. Për këtë, selefi e kanë pëlqyer për atë që agjëron që të tregon gjëra me të cilat do ta fshehë agjërimin e tij. Abdull-llah ibën Mesudi, radijall-llahu anhu, thotë: “nëse agjëroni, përdorni vajra (në fytyrë dhe flokë)”. Kurse Katadeja, rahimehull-llah, thotë: “është e pëlqyer për agjëruesin që të përdorë vajra, që të largon nga vetja pluhurin e agjërimit”.

- Veprat e mira në kohën e neglizhencës janë të rënda për nefsin, kurse prej shkaqeve që një vepër e bëjnë më të vlefshme, është vështirësi e tyre për nefsin, sepse kur një vepër e bëjnë shumë njerëz, atëherë është ma e lehtë, kurse nëse e neglizhojnë një vepër shumica e njerëzve, atëherë u bëhet e rëndë të zgjuarve. Transmeton Imam Muslimi nga Ma’kel ibën Jesari, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Ibadeti në kohën e fitnes është sikur të bësh hixhret tek Unë”. Sepse në këtë kohë njerëzit i pasojnë epshet e tyre, andaj ai që kapet për të vërtetën është duke bërë një vepër të rëndë.

Shkaku i agjërimit të shpeshtë në Shaban

Dijetarët kanë shumë mendime për shkakun e agjërimit të shumtë të Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, në muajin Shaban, prej tyre janë edhe këto mendime:

1- Nuk mundej ti agjëron çdo herë nga tre ditë të çdo muajit për shkak të udhëtimit, andaj të gjitha këto i kompensonte në muajin Shaban. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kur e bënte ndonjë vepër vullnetar e vazhdonte, e nëse i kalonte e kompensonte.

2- Disa kanë thënë: gratë e tij, i kompensonin ditët e mbetura nga Ramazani i kaluar në muajin Shaban, edhe ai agjëronte me to. Këtë e vërteton edhe Aisheja, radijall-llahu anha, e cila e vononte kompensimin e agjërimit të ditëve të mbetura nga Ramazani deri në Shaban, sepse ishte e angazhuar me Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem.

3- Disa të tjerë kanë thënë: sepse është muaji që shumica e njerëzve e neglizhojnë. Ky është mendimi më i saktë, duke u mbështetur në hadithin e Usame ibën Zejdit që e përmendëm pak më lartë.

Në këtë rast duhet t’ua tërheqim vërejtjen se atij që i ka mbetur diç pa agjëruar nga muaji i kaluar i Ramazanit, duhet ta kompensoj para se të hyjë muaji i ardhshëm i Ramazanit dhe nuk i lejohet ta vonojë, përveç se me ndonjë arsye. Ai që ka mundësi ta kompenson para Ramazanit të ardhshëm dhe nuk e ka bërë, përveç kompensimit duhet bërë teube dhe për çdo ditë duhet ushqyer nga një të varfër. Ky është mendim i Malikut, Shafiut dhe Ahmedit.

Prej dobive të agjërimit të muajit Shaban është se agjërimi i këtij muaji e stërvitë njeriun para ardhjes së agjërimit të muajit Ramazan, që mos ti vjen i rëndë agjërimi i muajit Ramazan, por i vjen muaji i Ramazani, kurse ky është i përgatitur dhe aktiv.

Agjërimi në fund të Shabanit

Tregon Ebu Hurejreja, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Mos agjëroni para Ramazanit një ose dy ditë, përveç atij që ka agjëruar ditë të zakonshme”. (Buhariu dhe Muslimi)

Sipas argumenteve që i kemi në disponim agjërimi para muajit Ramazan i ka tre situata:

A) Të agjëron me nijet që mos të gabon fillimin e muajit Ramazan, kjo është haram.

B) Të agjëron me nijet të zotimit, ose kompensimit, etj, kjo është e lejuar sipas shumicës së dijetarëve, dhe

C) Të agjëron me nijet të agjërimit vullnetar, nëse e ka pasur traditë ti agjëron ato ditë, siç është e hënë dhe e enjte, atëherë i agjëron, përndryshe jo.

Nëse ndokush thotë: pse urrehet të agjërohet në ditët para muajit Ramazan, si përgjigje mund të themi, se kjo është kështu për shumë aspekte:

1- Për mos t’i shtuar muajit të Ramazanit ditë që nuk janë të tij. Për këtë shkak është i ndaluar edhe agjërimi i ditës së bajramit, që mos të bëjnë muslimanët siç kanë bërë pasuesit e librave, të cilët kanë shtuar sipas mendimeve dhe epsheve të tyre. Për këtë edhe ka ndaluar Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, agjërimin e ditës së dyshimtë.

2- Për të ndarë agjërimin vullnetar nga ai obligueshëm, edhe kjo është një gjë e ligjshme. Për këtë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka ndaluar ngjitjen e namazit obligueshëm me atë vullnetar pa i ndarë ato me selam ose fjalë, sidomos sunnetet para namazit të sabahut.

Ndokush mund të mendojë se ngrënia para Ramazanit ka për qëllim ngopjen me ushqim dhe ngopjen e epsheve para se ta ndalon nga ushqimi me agjërim, por kjo është gabim dhe injorancë, nëse ndokush kështu ka menduar.

Leximi i Kur’anit dhe lëmosha

Pasi që muaji Shaban është paralajmërues i muajit Ramazan, atëherë edhe ky muaj duhet të ketë disa gjëra që i ka muaji i Ramazanit, siç është agjërimi, leximi i Kur’anit dhe dhënia e lëmoshës. Seleme ibën Suhejli thoshte: Muaji i Shabanit është muaj i lexuesve të Kur’anit”.

Edhe Habib ibën Ebi Thabit kur hynte muaji Shaban thoshte: Ky është muaji i lexuesve të Kur’anit. Kurse Amr ibën Kajs el-Mulai kur hynte muaji i Shabanit, e mbyllte dyqanin e tij dhe lirohej nga angazhimet tjera për të lexuar Kur’an.

Festimi i natës në mes të muajit Shaban (Lejletul Berat)

All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: “Sot përsosa për ju fenë tuaj, plotësova ndaj jush dhuntinë Time, zgjodha për ju islamin fe”. (El-Maide: 3).

“A mos kanë ata ortakë (zota ose idhuj) që u përcaktuan atyre fé, të cilën nuk e urdhëroi All-llahu?”. (Esh-Shura: 21).

Transmeton Buhariu dhe Muslimi nga Aisheja, radijall-llahu anha, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Kush shpikë në fenë tonë gjëra që s’janë prej sajë, kjo vepër është e refuzuar”.

Transmeton Xhabiri, radijall-llahu anhu, se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, gjatë hutbes së tij thoshte: “Biseda më e mirë është, Libri i All-llahut e udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, kurse gjërat më të këqija janë ato të shpikurat, kurse çdo bidat është delalet”. (Muslimi).

Shumë ajete dhe hadithe flasin në këtë drejtim.

Prej bidateve që i kanë shpikur njerëzit është edhe festimi i natës në mes të muajit shaban (nata e beratit), duke e veçuar këtë ditë me agjërim, duke mos pasur për këtë argument në të cilin mundet të mbështetemi. Mbi vlerën e kësaj dite ekzistojnë disa hadithe, mirëpo janë të dobëta, kurse sa i përket namazit në këtë ditë, të gjitha janë apokrife, siç e kanë treguar këtë shumë dijetarë. Disa prej tyre do t’i përmendim pak më poshtë.

Sipas mendimit të shumicës së dijetarëve festimi i kësaj dite është bidat dhe se hadithet që flasin për këtë ditë janë të dobëta, e disa janë edhe apokrife. Prej dijetarëve që e kanë treguar këtë gjë është edhe Ibën Rexhebi, rahimehull-llah, në librin “Letaiful-Mearif”. Sipas disave ka mundësi të punohet me hadith të dobët, mirëpo nëse për këtë vepër ka bazë të shëndoshë në hadithet e vërteta, kurse për këtë ditë nuk ka bazë të shëndoshë, që ta forcojmë me hadith të dobët. Këtë rregull e ka sqaruar shumë mirë Shejhul-Islam, Ibën Tejmijje, rahimehull-llah.

Të gjithë dijetarët janë të pajtimit se nëse muslimanët kanë mendime të ndryshme për ndonjë çështje, duhet kthyer në Kur’an dhe Sunnet, e çka të gjykojnë ato, ose njëri prej tyre, ajo është sherijat dhe fe që duhet ta pasojmë, kurse ajo që është në kundërshtim me te duhet refuzuar. Nëse për ndonjë ibadet nuk ka bazë në Kur’an dhe Sunnet, atëherë është bidat të cilin nuk lejohet ta bëjmë, e mos të flasim për davet në te ose t’i nxisim njerëzit në këtë vepër. All-llahu, subhanehu ve teala, thotë: “Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, atëherë parashtrojeni atë te All-llahu (te libri i Tij) dhe te i dërguari, po qe se i besoni All-llahut dhe ditës së fundit. Kjo është më e dobishmja dhe përfundimi më i mirë”. (En-Nisa: 59).

Ka shumë ajete që flasin në këtë drejtim dhe janë vendimtare se gjatë mendimeve të ndryshme duhet kthyer në Kur’an dhe Sunnet, dhe se duhet kënaqur me këtë gjykim, dhe se kjo është argument i imanit të një besimtari dhe e mirë për robin në dunja dhe ahiret.

Hafidh Ibën Rexhebi, rahimehull-llah, në librin e tij, “Letaiful-Mearif”, thotë: “Namazi gjatë natës në mes të muajit shaban nuk ka bazë nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e as nga shokët e tij”.

Kurse çdo gjë që nuk ka bazë në argumente të shëndosha nuk i lejohet muslimanit ta shpikë në fe, pa marrë para sysh a është duke e bërë vet ose në grup, pa marrë para sysh a e bënë publikisht ose e fshehë, duke u bazuar në përgjithshmërinë e fjalës së Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem: “Kush shpikë në fenë tonë gjëra që s’janë prej sajë, kjo vepër është e refuzuar”.

Imam Ebu Bekr Tartushi në librin e tij, “Shpikjet dhe bidatet”, thotë: “transmetohet nga Ibën Vedahi, e ky nga Zejd ibën Eslemi, i cili ka thënë: asnjë hoxhë i yni e as fukahatë tonë nuk i kanë dhënë asnjë vlere natës së mesme të muajit shaban, nuk e kanë zë gjë hadithin e Mekhulit, nuk e kanë konsideruar natë me vlerë. Kur Ibën Ebi Melikeja e ka dëgjuar njërin duke thënë: fulani thotë se nata e Beratit ka vlera sa nata e Kadrit, ia ktheu: po ta dëgjoja do ta goditja me shkop”.

Shevkaniu, rahimehull-llah, në librin e tij, “Dobi të përmbledhura”, thotë: “Hadithi që fletë për namazin e natës së mesme të muajit shaban është i trilluar”. E në disa libra tjerë ka thënë se është i kotë, i pa bazë, i dobët etj.

Disa dijetarë janë mashtruar me këto hadithe, siç është rasti me Ebu Hamid Gazalin dhe disa dijetarë të tefsirit.

Hafidh Irakiu thotë: Hadithi që flet për namazin në natën e mesme të muajit shaban është i trilluar mbi Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe është gënjeshtër mbi te”.

Imam Neveviu thotë: “Namazi i Regaibit dhe namazi i natës së beratit janë bidate dhe nuk duhet të mashtrohet ndokush nga fakti se janë të përmendura në librin “Kutul-Kulub”, ose “Ihaju ulumud-din”, e as nga hadithet që janë përmendur atje, sepse krejt ato janë të kota, e as me shkrimet e disa dijetarëve që u është përzier kjo çështje, sepse ata kanë gabuar në këtë rast”.

Shejhu Ebu Muhammed, Abdur-Rahman ibën Ismail El-Makdisiu ka shkruar libër shumë të vlefshëm mbi këtë temë, ku ka vërtetuar kotësinë e sajë në mënyrë të zgjeruar dhe të mirë. Dijetarët kanë folur shumë rreth kësaj teme, po të dëshironim t’i përmendim do ta zgjatnim shumë. Mirëpo kjo që kemi përmendur, mendojmë se mjafton për ate që e kërkon të vërtetën.

Ajetet, hadithet dhe fjalët e dijetarëve që i përmendëm më lartë i sqarojnë kërkuesit të të vërtetës se: festimi i natës në mes të muajit shaban, me namaz ose gjëra tjera, veçimi i ditës së sajë me agjërim, është bidat i urrejtur sipas shumicës së dijetarëve dhe nuk ka bazë në sherijatin e pastër, bidat i cili ka dalur pas shekujve të sahabeve, radijall-llahu anhum.

Në këtë kontekst kërkuesit të të vërtetës i mjafton ajeti: “Sot përsosa për ju fenë tuaj..”. Dhe ajetet tjera që flasin në këtë drejtim.

Edhe hadithi: “Kush shpikë në fenë tonë gjëra që s’janë prej sajë, kjo vepër është e refuzuar”.

Imam Muslimi transmeton nga Ebu Hurej¬re, radijall-llahu anhu, i cili thotë se Pejgam¬beri, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “Mos e veçoni natën e xhuma me namaz të veçantë, e as ditën e sajë me agjërim të veçantë, në përjashtim të rastit kur ju takon në agjërim të zakonshëm”.

Po të ishte e lejuar të veçohet ndonjë natë me agjërim, atëherë nata më meritore do të ishte nata e xhuma, sepse dita e sajë është dita më e mirë në të cilën ka lindur dielli, sipas haditheve të Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Pasiqë Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ua ka tërhjekur vërejtjen nga veçimi i natës së xhuma me namaz të veçantë, kjo tregon se veçimi i ndonjë nate tjetër edhe më parë është i ndaluar, në përjashtim të ndonjë rastit kur është veçuar me hadith të vërtetë.

Pasi që sipas sherijatit është e ligjshme namazi i natës gjatë ramazanit dhe natës së Kadrit, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ua ka treguar ummetit dhe i ka nxitur në te, bile edhe vet i ka bërë.

Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, thotë: “Kush falet gjatë netëve të Ramazanit, me besim dhe shpresë të shpërblimit, i falen mëkatet e mëparshme”. (Buhariu dhe Muslimi).

“Kush e falët Natën e Kadrit me besim dhe shpresim të shpërblimit, i falen mëkatet që i ka bërë më parë”. (Buhariu dhe Muslimi).

Kështu që, po të ishte nata në mes të muajit shaban dhe nata e parë e xhumasë së parë të Rexhebit (që e quajnë Regaib), ose nata e Israsë dhe Miraxhit e ligjshme veçimi i tyre me festim ose me ndonjë ibadet të veçantë, do tia tregonte Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, këtë mbarë ummetit ose do ta bënte vetë, po të ndodhte diç e tillë, këtë do të na e tregonin sahabet e tij e nuk do të na e fshehnin, sepse ata kanë qenë njerëzit që më së shumti kanë këshilluar, pas Pejgamberëve. All-llahu qoftë i kënaqur prej tyre.

Pak më parë të treguam fjalët e dijetarëve se për këtë gjë nuk ka asnjë hadith të vërtetë nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, e as nga sahabet e tij,, radijall-llahu anhum, as për natën e Regaibit e as për natën e Beratit, atëherë na bëhet e qartë se festimi i kësaj nate është bidat, gjë e shpikur në Islam edhe veçimi me ibadet të veçantë është bidat. Kjo vlenë edhe për natën e Israsë dhe Miraxhit.

…

E lusim All-llahun që ti udhëzojë mbarë muslimanët që të kapen për Sunnet dhe të përqëndrohen në te dhe të kujdesen prej bidateve dhe gjërave që i kundërshtohen. Paqa dhe bekimi qofshin mbi Muhammedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, dhe mbi shokët e tij në përgjithësi. Ndërmjetësimi – tek Allahu dhe te njerëzit Shumë njerëz kanë kuptim të gabuar në këtë çështje, gjë e cila shumë prej tyre i ka dërguar në mosbesim dhe lajthitje. Dy njerëz polemizonin dhe njëri prej tyre tha: Doemos duhet të kemi ndërmjetësues mes neve dhe Allahut, sepse nuk mundet të arrijmë tek Ai pa ndërmjetësues! Për këtë fjalë u pyet dijetari Ibën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, i cili u përgjigj:

Nëse ka për qëllim ndërmjetësuesin i cili na kumton ligjin e Allahut – kjo është e vërtetë. Sepse krijesat nuk e dinë se çka dëshiron Allahu dhe cilat vepra e kënaqin Atë, nuk e dinë çka ka urdhëruar dhe çka ka ndaluar, nuk dinë çka ka përgatitur me Bujarinë e Tij për miqtë e Tij dhe me dënimin e Tij për armiqtë e Tij. Krijesat nuk e dijnë se cilat emra të bukur dhe cilat cilësi të larta janë meritore për Allahun. Për shkak se mendja dhe logjika nuk ka mundësi t’i njohë këto dhe të ngjashmet me këto përveçse me të dërguar që i ka dërguar Allahu. Andaj, ata që u besojnë pejgamberëve dhe shkojnë pas tyre, ata janë të udhëzuar dhe janë të afruar tek Allahu. Ata do të ngrihen në shkallë të larta dhe do të gëzojnë nderimin në dynja dhe ahiret. Ndërsa kush i kundërshton të dërguarit, ata janë të mallkuar, të humbur dhe të privuar nga Zoti. Ai ka thënë: “O bijtë e Ademit, juve ju vijnë të dërguar nga mesi juaj, ua përkujtojnë faktet e Mia (shkoni pas tyre). E kush ruhet dhe përmirësohet, për ta s’ka as frikë as s’kanë përse të pikëllohen. E ata që i konsideruan të rreme faktet tona dhe me kryelartësi u larguan prej tyre, ata janë banues të zjarrit dhe në të janë përjetë”. (A’raf 35, 36); “Kur tu vijë nga Unë udhëzim, kush i përmbahet udhëzimit Tim, ai nuk ka për të humbur e as nuk ka për të dështuar. E kush ia kthen shpinën udhëzimit Tim, do të ketë jetë të vështirë dhe në ditën e kiametit do ta ringjall të verbër. Ai (që nuk besoi) do të thotë: “Zoti im, përse më ngrite të verbër, kur unë isha me sy?” Allahu thotë: “Ashtu si i harrove ti argumentet Tona që t’i ofruam, ashtu ti je i harruar sot”. Ibën Abbasi ka thënë: Allahu garanton se kush e lexon Kur’anin dhe vepron sipas tij, nuk do të pësojë humbje në këtë botë e as nuk do të dështojë në botën tjetër. Allahu i Lartmadhëruar për banorët e Zjarrit thotë: “Sa herë që hidhet në të ndonjë turmë, roja i pyet: “A nuk ju pat ardhur juve ndonjë i dërguar? Ata thonë: “Po, na erdhi pejgamberi, por ne e përgënjeshtruam dhe ne u thamë: “Allahu nuk shpalli asgjë, e ju nuk jeni tjetër vetëm se në një humbje të madhe! Dhe thonë: “Sikur të kishim dëgjuar dhe pasur mend, ne nuk do të ishim ndër banuesit e zjarrit”. (Mulk 8-10)

Në këtë janë pajtuar të gjithë njerëzit: myslimanët, çifutët dhe të krishterët. Të gjithë pohojnë se ka ndërmjetësues mes Allahut dhe robërve të Tij, të cilët i quajmë pejgamber, të dërguar nga Allahu për të kumtuar urdhrat dhe fjalët e Tij. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “Allahu zgjedh të dërguar nga melekët dhe nga njerëzit”. (Haxh 75). Kush i mohon këta ndërmjetësues ai është i pabesë me pajtimin e të gjithëve, sepse ai mohon pejgamberët dhe i përgënjeshtron.

Allahu na ka rrëfyer tregimet e atyre që mohuan pejgamberët se si u shkatërruan dhe në anën tjetër si triumfuan pejgamberët dhe besimtarët.

Ibën Tejmije vazhdon: Këta ndërmjetësues (të dërguar) duhet respektuar, pasuar dhe marr shëmbëlltyrë. Allahu i Lartmadhëruar thotë: “اdo pejgamber kemi dërguar që të respektohet me lejen e Allahut”; “Kush e respekton të dërguarin, ai e ka respektuar Allahun”; “Nëse vërtetë e doni Allahun, ecni pas meje, atëherë Allahu do t’ju dojë juve”.

Pas kësaj, dijetari e sqaroi llojin tjetër të ndërmjetësimit, të cilin kush e pohon del nga feja. Ai tha: Nëse me fjalën ndërmjetësim ka për qëllim se është patjetër të kemi ndërmjetësues në sjelljen e të mirave dhe largimin e të këqijave, si p.sh. të jetë ndërmjetësues për të sjellë riskun, ndihmën apo udhëzimin dhe si pasojë e kësaj, të luten ata persona (ndërmjetësues) apo të shpresohen, kjo është shirku (idhujtaria) më i madh, me të cilin Allahu i quajti kafira idhujtarët (mushrikët). Sepse ata, besonin në ndërmjetësues, nëpërmjet të cilëve kërkonin të mirat dhe mbrojtje nga të këqijat.

Nga kjo përjashtohet ndërmjetësimi (shefati) të cilin e lejon Allahu për atë, me fjalën dhe punën e të cilit është i kënaqur Ai. Pra, ndërmjetësimi të cilin do ta lejojë Allahu është realitet që duhet besuar.

Pastaj tha: Kush i beson melekët dhe pejgamberët si ndërmjetësues, mbështetet tek ata dhe kërkon të mirat apo mbrojtje nga të këqijat, sikurse kërkimi i faljes së mëkateve, udhëzimit të zemrave, largimit të problemeve etj – ai është i pabesë me pajtimin e të gjithë myslimanëve. Ajetet që na e mësojnë këtë janë: “S’është e drejtë as nuk i takon asnjë njeriu që t’i ketë dhënë Allahu librin, urtësinë dhe pejgamberllëkun, e pastaj ai t’u thotë njerëzve: “Bëhuni robër të mi (më adhuroni mua) e jo të Allahut”! Por: “Bëhuni dijetarë të mësimeve të Zotit, ngase u keni mësuar njerëzve librin dhe e keni studiuar atë. Dhe as t’ju urdhëron ai (pejgamberi) që engjëjt, apo pejgamberët t’i konsideroni për zota. Vallë, do t’ju urdhërojë në mosbesimin pasi që ju jeni bërë myslimanë”? (Alu Imran 79, 80). Këtu na sqaron se konsiderimi e engjëjve dhe pejgamberëve si zota është kufër (mosbesim), andaj kush i konsideron engjëjt dhe pejgamberët si ndërmjetësues dhe mbështetet në ta, i lut dhe kërkon të mirat apo mbrojtje nga të këqijat, sikurse faljen e mëkateve apo udhëzimin, ai njeri është jobesimtar me pajtimin e gjithë myslimanëve.

Ndërsa përveç pejgamberëve, sikurse dijetarët, kush i pohon ata si ndërmjetësues midis pejgamberit dhe besimtarëve, të cilët do të kumtojnë dijen, do t’ua mësojnë të tjerëve, do t’i edukojnë – kjo është e vërtetë. Kur dijetarët janë unanim për një çështje, pajtimi i tyre është argument i prerë. Nuk mund të bashkohen në të pavërtetë, e nëse nuk pajtohen për diçka, atë çështje ia referojnë Allahut dhe të dërguarit, sepse individualisht, asnjëri prej tyre nuk është i pagabueshëm. Përkundrazi, fjala e secilit pranohet ose refuzohet, përveç fjalës së Resulullahut, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të.

Muhamedi, paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të, ka thënë: “Dijetarët janë trashëgimtarë të pejgamberëve, mirëpo trashëgimia e pejgamberëve nuk është dinar as dërhem, trashëgimia e tyre është dija, kush merr dijen ai ka marr diç të madhe”. Pra, dijetarët me këtë kuptim mund t’i quajmë ndërmjetësues. Ndërsa, kush i beson si ndërmjetësues midis Allahut dhe krijesave, sikurse janë ndërmjetësuesit midis mbretërve/ kryetarëve dhe popullit dhe se ata janë kompetent t’i paraqesin nevojat e njerëzve para Allahut, ashtu që njerëzit t’i lusin ata, e ata ta lusin Allahun… kush i pohon me këtë kuptim ai është jobesimtar dhe politeist (mushrik). Në atë rast duhet të kërkohet pendim i shpejtë nga ai, përndryshe shteti Islam duhet ta vret, sepse ai ka bërë përngjasimin e krijesës me Krijuesin dhe i ka përshkruar Atij ortakë.

Kështu na e sqaroi ky dijetar i madh këtë çështje të rëndësishme – pohimin e ndërmjetësuesve – ku tregoi se ndërmjetësimi i të dërguarve mes Allahut dhe krijesave është ndërmjetësim për të kumtuar nga Allahu dhe detyrë e jona është t’i respektojmë në të. Ndërsa, ndërmjetësimi i dijetarëve midis pejgamberëve dhe njerëzimit është ndërmjetësim për të kumtuar dijen që ka ardhur nëpërmjet të dërguarve, sepse ata janë trashëgimtarë të pejgamberëve.

Mirëpo, kush i konsideron pejgamberët apo dijetarët si ndërmjetësues tek Allahu për kryerjen e nevojave apo pranimin e lutjeve ky është ndërmjetësim i rremë dhe kush e pohon ai nuk mund të jetë besimtar. Sepse, Allahu ndërmjet Tij dhe nesh nuk ka bërë të ligjshëm asnjë ndërmjetësues për këso çështje, madje ka gjykuar se nuk është mysliman kush beson ashtu. Ai ka thënë: “Ndërsa ata që në vend të Tij kanë zënë miq të tjerë dhe thonë: Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut, s’ka dyshim se Allahu do të gjykojë mes tyre për atë që ata ishin në kundërshtim. E, është e vërtetë se Allahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë atë që është gënjeshtar, jobesimtar”. (Zumer 3).

Dallimi mes ndërmjetësuesve tek Allahu dhe te njerëzit

Dijetari Ibën Tejmije vazhdon dhe na sqaron dallimin e ndërmjetësimit që bëhet midis pushtetarëve dhe popullatës, me atë ndërmjetësim që ata e besojnë mes Allahut dhe krijesave. Ai thotë: Ata fillimisht e kanë përngjarë krijesën me Krijuesin, sepse ndërmjetësimet që ndodhin midis pushtetarëve dhe popullatës janë tre sish:

- për t’i lajmëruar se çka ndodhë në mesin e popullatës. E kush thotë se Allahu nuk di çka ndodhë te krijesat e Tij përderisa të lajmërohet nga dikush (ndërmjetës), qoftë ai melek, pejgamber apo dikush tjetër, ai me këtë besim është jomysliman. Përkundrazi, Allahu i di sekretet dhe ato më të fshehtat, Atij nuk mund t’i fshihet asgjë në tokë apo në qiej. Ai Dëgjon dhe Sheh. Ai i dëgjon zhurmat e zërave, me gjuhët e llojllojshme dhe për nevojat më të ndryshme. Nuk e angazhon dëgjimi i diçkaje nga dëgjimi i diçka tjetër. Atij nuk i përzihen çështjet e as nuk mërzitet nga lutjet e tepërta.

- pushtetari të jetë i pamundshëm në rregullimin e çështjeve të qytetarëve dhe mbrojtjen e tyre nga armiqtë, po nuk i doli dikush në ndihmë. Pra, për shkak të pamundësisë dhe dobësisë ka nevojë për ndihmë dhe ndihmëtarë. Allahu i Lartmadhëruar nuk ka nevojë për përkrahje e as për ndihmëtar. Ai ka thënë: “Thuaj: Thirrni ata, për të cilët supozuat se janë zota pos Allahut! Ata nuk posedojnë as sa një grimcë në qiej e as në tokë dhe as që kanë në to ndonjë pjesë, dhe Ai nuk ka prej tyre ndonjë përkrahje”. (Sebe 22); “Dhe thuaj: Falënderuar qoftë Allahu, i cili nuk ka fëmijë dhe nuk ka për Të shok në sundim, dhe sa i përket aftësisë, nuk ka nevojë për ndihmëtarë, dhe madhëroje Atë me madhërinë që i takon”. (Zumer 111). اdo gjë që gjendet në gjithësi, Allahu është Krijuesi, Zoti dhe Poseduesi i saj. Ai është i Pasuri dhe i panevojshëm nga çdo gjë, ndërsa çdo gjë tjetër është e varfër dhe e nevojshme për Të. Gjë të cilën nuk e gëzojnë pushtetarët, të cilët vazhdimisht kanë nevojë për përkrahës, të cilët në realitet janë edhe pjesëmarrës në atë pushtet. Allahu i Lartësuar nuk ka asnjë ortak (pjesëmarrës) në pushtetin e Tij. Shkurt, nuk ka të adhuruar me të drejtë përveç Tij, të vetmit i Cili nuk ka ortak, Atij i takon pushteti dhe i gjithë falënderimi. Mbi çdo gjë, Ai është i Gjithëfuqishëm.

- pushtetari të mos dëshirojë të mirën, bamirësinë dhe mëshirën për popullatën, ashtu që ka nevojë të nxitet nga dikush tjetër (ndërmjetësues). Pasi që ta nxisë këshilltari i tij me këshilla dhe fjalë miradije, apo e lajmëron se dikush konkretisht e respekton dhe e nderon shumë atë pushtetar, vetëm në atë rast dëshira dhe ambicia e pushtetarit ngjallet për të bërë ndonjë të mirë për popullatën. Dhe atë, ose për shkak të fjalëve prekëse nga këshilltari ose për shkak të shtimit të respektit dhe nderit te popullata.

Mirëpo Allahu është Zot dhe Posedues i çdo gjëje, Ai ka mëshirë për krijesat më shumë sesa nëna për fëmijën, të gjitha gjërat ndodhin me vullnetin e Tij, çka dëshiron Ai bëhet, e çka jo – nuk bëhet. Ai ka bërë që krijesat të kenë dobi nga njëri – tjetri, ky i bën mirë atij, lutet për të, i ndihmon etj. Ai e krijoi të gjithë këtë, Ai e krijoi në zemrën e këtij bamirësi dëshirën për bamirësi, lutje dhe ndihmë.

Askush në gjithësi, nuk ka mundësi ta detyrojë Allahun të bëjë ndryshe nga ajo që Dëshiron Ai, ta këshillojë dikush apo ta lajmërojë se kush e lut dhe e respekton Atë. Prandaj, i dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Askush nga ju mos thoni: O Allahu im, nëse do, më fal mua. O Allahu im, nëse do, më mëshiro mua. Bëhuni të vendosur në lutjet tuaja, sepse Allahun s’mundet ta detyrojë askush”.

Ndërmjetësuesit e vërtetë janë ata që do të ndërmjetësojnë vetëm me leje të Allahut. Këtë na e mëson Allahu i Lartësuar me ajetet: “E kush do të ndërmjetësojë tek Ai, përveç se me lejen e Tij”; “nuk do të ndërmjetësojë përveç me të cilin është i kënaqur Allahu”.

Gjë që nuk gjendet te pushtetarët, meqë tek ata ndërmjetësuesi duhet të jetë i pasur, pjesëmarrës në pushtet apo përkrahës dhe ndihmëtar i atij pushtetit. Dhe këta, ndërmjetësojnë te pushtetarët edhe pa leje dhe ata e pranojnë atë ndërmjetësim sepse kanë nevojë për atë, frikohen nga ata apo për t’i shpërblyer ata.

Allahu nuk shpreson nga askush, nuk ka frikë dhe nuk ka nevojë për askënd sepse Ai është i Pasuri. Allahu i Lartësuar thotë: “Ta keni të ditur se gjithçka që është në qiej e në tokë janë të Allahut. E ata (idhujtarët), që pos Allahut adhurojnë, nuk janë duke pasuar zota të vërtetë, ata nuk janë duke pasuar tjetër pos supozimeve dhe ata vazhdimisht gënjejnë”. (Junus 66).

Idhujtarët, duke u bazuar në ndërmjetësimin që e njohin në këtë botë – d.m.th. te pushtetarët – në atë formë mendojnë se është edhe ndërmjetësimi tek Allahu. Allahu i Lartësuar thotë: “Ata pos Allahut adhurojnë çdo gjë që nuk bën dëm e as dobi, dhe thonë: Këta janë ndërmjetësuesit tanë tek Allahu!. Thuaj: “A ju po e informoni Allahun me diçka që Ai nuk e ditka në qiej dhe në tokë? I pastër (nga çdo e metë) dhe I Lartë është Ai nga ajo që i përshkruajnë ata”. (Junus 18). Allahu na rrëfen se ata idhujtarë kanë thënë: “Ne nuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afër Allahut”. (Zumer 3).

Më pas na sqaroi ky dijetar rreth lutjes së krijesave njëri – tjetrin për ndërmjetësim (shefat), duke thënë se kjo lloj lutje ka kushte. Dhe atë: personi për të cilin bëhet lutja të jetë mysliman e jo idhujtar dhe lutësi të bëjë lutje të lejuara.

Nuk ka dyshim se lutja e krijesave për njëri tjetrin është e dobishme dhe për këtë jemi të urdhëruar. Mirëpo lutësi apo ndërmjetësuesi ka të drejtë të bëjë lutje dhe ndërmjetësim vetëm ku ka lejuar Allahu. Nuk lejohet të ndërmjetësojë aty ku ka ndalesë, sikurse ndërmjetësimi për idhujtarët apo lutja që atyre tu falen mëkatet. Allahu i Lartësuar ka thënë: “Nuk ka të drejtë Pejgamberi e as besimtarët të kërkojnë falje për idhujtarët, edhe nëse janë të afërmit të tyre, pasi që u bë e qartë se me të vërtetë ata (idhujtarët) janë banorë të xhehenemit. Edhe lutja e Ibrahimit për babanë e vet nuk ishte tjetër, pos për shkak të një premtimi që ia pat premtuar atij, e kur iu bë e qartë se ai është armik i Allahut, u largua prej tij”. (Teube 113-14).

Po ashtu është vërtetuar se Allahu ia ka ndaluar Muhamedit të lutet për idhujtarët dhe dyfytyrëshit dhe ka lajmëruar se atyre nuk ua falë, nëse nuk pendohen. Allahu ka thënë: “Mos u lut për asnjërin prej tyre kur të vdesin dhe mos qëndro pranë varreve të tyre, sepse ata e kanë mohuar Allahun, të dërguarin dhe kanë vdekur duke qenë të prishur”. (Teube 84). Po ashtu ka thënë: “Luteni Zotin tuaj të përulur e në heshtje, pse Ai nuk i do ata që i kalojnë kufijtë (në lutje)”. (A’raf 55). Kalimi i kufijve në lutje është kërkimi nga Allahu diçka që nuk do ta bënte asnjëherë. P.sh. të kërkojë të jetë në shkallë të pejgamberëve ndërsa ky nuk është i tillë, të kërkojë falje për idhujtarët apo të kërkojë gjëra të cilat janë mëkat, sikurse kërkimi i ndihmës për të bërë gabime dhe mëkate.

Pra, secili që lutet është edhe ndërmjetësues. Lutja dhe ndërmjetësimi ndodhë me caktimin dhe dëshirën e Allahut të Lartësuar. Allahu është që u përgjigjet lutjeve dhe pranon ndërmjetësimin. Ai e ka krijuar shkakun dhe pasojën. Lutja është një prej shkaqeve të cilat i ka caktuar Allahu i Lartmadhëruar. Pasi qenka kështu, duhet ta dimë se mbështetja e plotë në shkaqe konsiderohet shirk në njësimin e Allahut, mos marrja në konsideratë e shkaqeve është e metë mentale, ndërsa mospërfillja e tyre në tërësi është nënçmim për sheriatin.

Përkundrazi, është e detyrueshme që besimtari të mbështetet, ta lutë dhe të kërkojë vetëm te Allahu i Lartësuar, ndërsa Allahu është Ai i cili ia mundëson shkaqet.